
Hyrje mbi rolin transformues të AADF-së në zhvillimin e ekosistemit të inovacionit dhe startupeve në Shqipëri, nga idetë deri te unicorn-et e së ardhmes.
• ADF-ja synon të ngrejë modele që funksionojnë edhe pasi fondacioni të tërhiqet.
• Fokusi është tek idetë me potencial global dhe startupe që mund të kthehen në unicorn.
• Programet si Plug and Play sjellin në Shqipëri të rinj nga diaspora dhe nga tregjet ndërkombëtare.
Qasja e AADF-së në menaxhimin e projekteve si Plug and Play, 42 Ecole, TUMO dhe Forti, duke adaptuar modelet më të mira globale në kontekst lokal.
• Identifikohen modele të suksesshme në tregun ndërkombëtar dhe përshtaten për realitetin shqiptar.
• Fushat kryesore janë arsimi, sipërmarrja, trashëgimia kulturore, turizmi dhe lidershipi.
• Sfidë mbetet mungesa e eksperiencës për të menduar globalisht, ndaj sjellen mentorë e trajnues me eksperiencë ndërkombëtare.
• Mbështetja financiare dhe aksesimi i fondeve janë kritikë për rritjen e startupeve, në një sektor me risk të lartë.
Fokusi i fondacionit tek të rinjtë dhe ndërtimi i një pipeline të gjatë talenti – nga klasa e parë deri te programet e avancuara të teknologjisë.
• Iniciativa 42 Ecole Tirana tërheq si programues me eksperiencë ashtu edhe njerëz nga fusha të tjera që duan të ridrejtojnë karrierën në teknologji.
• Programi ElementIT fut njohuritë bazë të teknologjisë së informacionit në mbi 350 shkolla fillore dhe 9-vjeçare.
• Logjika është investim sot te fëmijët dhe rinia për të ndërtuar kapitalin njerëzor të së ardhmes.
Si matet suksesi: nga numrat te impakti real në jetët e njerëzve, me shembuj konkretë si transformimi i Pazari të Ri të Tiranës.
• Suksesi nuk matet vetëm me numër eventesh apo përfituesish, por me ndryshimin afatgjatë në jetë dhe komunitete.
• Rasti i Pazari të Ri tregon rritje të vizitorëve, ndryshim të imazhit dhe ringjallje ekonomike të zonës.
• Investimet private nga bizneset lokale u rritën mbi 10 fish krahasuar me fondet fillestare të AADF-së.
Historia e fondit shqiptar-amerikan dhe shndërrimi i tij në AADF me kapital të përhershëm (endowment) që financon projektet në Shqipëri.
• Fondi filloi me rreth 30 milion dollar nga qeveria amerikane dhe u investua në kompani strategjike shqiptare.
• Gjatë viteve, ky kapital u shumëfishua disa herë dhe u kthye në bazën financiare të fondacionit.
• Endowmeni menaxhohet në SHBA dhe të ardhurat e tij përdoren për të financuar projektet në Shqipëri.
Filozofia e investimit të AADF-së: modele të provuara, qëndrueshmëri dhe dalje e menduar mirë (exit) nga çdo projekt.
• Sipas fondacionit, në treg mungojnë më shumë modelet dhe idetë e mira sesa vetë fondet.
• Çdo projekt mendohet që në fillim me një strategji daljeje, në mënyrë që të bëhet i vetëqëndrueshëm.
• Katër shtyllat e punës janë arsimi, sipërmarrja, udhëheqja dhe ekoturizmi/trashëgimia kulturore.
• Rreth 60% e buxhetit shkon në arsim, si investim afatgjatë transformues.
Shembuj të tjerë të impaktit: Piramida e Tiranës si qendër inovacioni dhe Butrinti si model i ri menaxhimi të trashëgimisë kulturore.
• Piramida është kthyer në një ekosistem të gjallë me TUMO, 42 Ecole, hub-e inovacioni dhe aktivitete për të rinjtë.
• Bizneset e bar–restoranteve zënë vetëm një pjesë të vogël të sipërfaqes dhe qiratë e tyre financojnë fëmijët e TUMO-s.
• Butrinti ka rritur të ardhurat mbi 400% në pak muaj përmes një modeli të ri menaxhimi dhe përmirësimi të përvojës së vizitorit.
• ADF e sheh veten si katalizator që nis modele dhe i lë më pas të menaxhohen nga komunitetet dhe partnerët lokalë.
Roli i partneriteteve, bordit dhe ekipit të brendshëm në ndërtimin e një kulture frymëzuese dhe vizioni optimist për të ardhmen e Shqipërisë.
• Çdo projekt realizohet në bashkëpunim me bashki, ministri, universitete, biznese dhe komunitete lokale.
• Bordi me anëtarë me eksperiencë të gjatë në SHBA jep vizion strategjik dhe orientim afatgjatë.
• Brenda AADF-së është ndërtuar një ekip me kulturë të fortë, pasion dhe optimizëm për vendin.
• Të dy drejtuesit theksojnë se Shqipëria sot është më me shpresë se kurrë dhe se modeli i të menduarit 'Think Big' zbatohet realisht në punën e përditshme të fondacionit.
Në episodin e gjashtë të Think Big, patëm kënaqësinë të sillnim një bisedë me katër figura kyçe të inovacionit dhe zhvillimit në rajon, ku në qendër ishte transformimi i Piramidës së Tiranës në një qendër të re kreative dhe teknologjike, nën kujdesin e Fondacionit Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim (Albanian - American Development Foundation (AADF)). Pas asaj bisede frymëzuese, rikthehemi me pjesën e dytë, ku kemi një intervistë ekskluzive me dy drejtuesit ekzekutivë të AADF, Aleksander Sarapuli dhe Martin Mata. Në këtë episod, ata ndajnë vizionin e tyre për mënyrën si po ndërtohet ekosistemi i ri i inovacionit në Shqipëri, rolin që luan AADF në edukim, sipërmarrje dhe teknologji, si dhe sfidat që shoqërojnë një transformim kaq të madh në zemër të kryeqytetit.